Πριν από μερικές μέρες είχα την χαρά να πάρω συνέντευξη από τον πολύ καλό μου φίλο Μιχάλη Καφαντάρη (aka anapodo8) η οποία δημοσιεύτηκε στο www.artistbook.gr.
Όταν μιλάμε για παλιό ελληνικό κινηματογράφο ο νους μας αυτόματα ταξιδεύει πίσω στην δεκαετία του '60, τότε που κύριο χαρακτηριστικό των ταινιών -άρα κατ επέκταση και της γενικής εικόνας του- ήταν η λάμψη, οι μουσικές, τα κοστούμια, η πολυκοσμία, η χρυσόσκονη...
Τι γίνεται όμως όταν ένας “αστικός μύθος” απειλεί την γκλαμουράτη αυτή εικόνα; Ο λόγος για ένα “μυστικό” σενάριο το οποίο ξεκίνησε να γράφεται ως επί το πλείστων από ανθρώπους που δούλευαν πίσω από τις κάμερες και σκοπό είχε να ανατρέψει την εικόνα του ελληνικού σινεμά όπως το ξέρουμε σήμερα.
Το σενάριο αυτό αποτελεί την πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη Μιχάλη Καφαντάρη ο οποίος καλείται εκτός των άλλων, να μας απαντήσει και στην ερώτηση “Ποιος είναι επιτέλους αυτός ο Τέλης Στεφανής;”
Κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση στην αφίσα της ταινίας είναι η φράση “Ποτέ ξανά ο ελληνικός κινηματογράφος δεν βρέθηκε τόσο κοντά εις τον κίνδυνον”. Γιατί πιστεύεις ότι ο “Τέλης Στεφανής” αποτελούσε κίνδυνο για τον υπόλοιπο κινηματογράφο;
Δεν είναι κάτι που πιστεύω και δεν είμαι σίγουρος ότι το πίστευαν και αυτοί που προσπάθησαν να φτιάξουν το σενάριο. Μια διαμαρτυρία ήταν, όχι ακριβώς απειλή. Μάλλον έπαιζαν και οι ίδιοι με τον πόνο τους γιατί ήξεραν ότι το κατεστημένο της εποχής ήταν πολύ ισχυρό. Όμως όπως εξελίχθηκαν τελικά τα πράγματα ακόμα και χωρίς να καταφέρει το σενάριο τους να γίνει ταινία και να βγει προς τα έξω, ο ελληνικός κινηματογράφος έφτασε από μόνος του σε παρακμή. Ίσως ήταν και κάποιου είδους προειδοποίηση.
Διαμαρτυρία; Για το κατεστημένο που προανέφερες;
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ποιο ακριβώς ήταν το κατεστημένο της εποχής, τουλάχιστον σε σχέση με τον κινηματογράφο. Την εποχή που αυτή η ομάδα μαζεύτηκε μυστικά, δηλαδή στις αρχές του '60 ήταν ακόμα σε εξέλιξη η υπόθεση με την ταινία "ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ" του Αλεξανδράκη. Η ταινία δεν μίλαγε για κάτι άγνωστο, δηλαδή ότι σε μεγάλες πόλεις υπάρχουν εξαθλιωμένα άτομα που θα πέσουν στην παρανομία για να επιβιώσουν. Αυτό είναι ένα θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί σχεδόν το σύνολο του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αυτό που ενόχλησε τις ελληνικές αρχές της εποχής είναι ότι η ταινία έδειχνε εικόνες μιας παραγκούπολης στο κέντρο της Αθήνας. Θεωρήθηκε σκάνδαλο και δυσφήμιση της χώρας. Όχι μόνο οι βασικοί συντελεστές αλλά ακόμα και βοηθοί του συνεργείου ύστερα από αυτό κυνηγήθηκαν αδυσώπητα. Φακέλωμα, δεν έβρισκαν δουλειές κλπ.
Πράγμα που μας αποδεικνύει και πόσο πίσω ήμασταν σε σχέση με τον παγκόσμιο κινηματογράφο -έτσι;
Ναι ήμασταν πίσω, πολύ πίσω. Την ίδια στιγμή που στο εξωτερικό, ανθούσε ο νεορεαλισμός, το Βρετανικό φρι σινεμα, ο Τσεχοσλοβάκικος πειραματικός κινηματογράφος και η δημιουργία ήταν πιο ελεύθερη θα μπορούσε να πει κανείς και δημοφιλής. Και ίσως εδώ κολλάει το "Προειδοποίηση" που ανέφερα προηγουμένως. Αυτή η μυστική ομάδα δικαιώθηκε καλώς ή κακώς. Και εγώ αν ζούσα τότε και έπρεπε να δουλέψω στην Ελλάδα θα αισθανόμουν παγιδευμένος. Σαφώς ο κινηματογράφος είναι πρώτα απ'όλα μια ψυχαγωγία, είναι όμως και μια Τέχνη που συνέχεια εξελίσσεται. Θα μπορούσε και στην Ελλάδα τη δεκαετία του '60 να συνυπάρχουν αυτά τα δυο.
Φυσικά, άλλωστε πάντα είναι καλό να υπάρχει πλουραλισμός. Πιστεύεις πως το κοινό, θα ήταν έτοιμο να δεχτεί την μετάβαση από το "γκλαμ" του Φίνου στο πιο ρεαλιστικό και γενικώς όχι τόσο συνηθισμένο για τα ως τότε δεδομένα;
Και γιατί όχι. Υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις στις όποιες μπορεί να ανατρέξει κάποιος σχετικά με το πως ένα κοινό διαμορφώνεται από τις συνθήκες της εποχής του και όχι μόνο σε σχέση με τον κινηματογράφο. Για παράδειγμα σε παλιότερες εποχές πριν το '60 ακόμα και οι πιο λαϊκοί άνθρωποι συχνά αγράμματοι άκουγαν πολιτικούς να αγορεύουν σε άπταιστη καθαρεύουσα για ώρες και όμως καταλάβαιναν πολύ καλά τα μηνύματα που προσπαθούσαν να τους περάσουν. Το θεωρούσαν φυσιολογικό. Στην Ιταλία το ίδιο κοινό που έβλεπε μελό, γουέστερν, συναισθηματικές κομεντί και ψευδοϊστορικές περιπέτειες με τον Μασίστα της Τσινετσιτά, έβλεπε και ταινίες του Φελίνι ή του Αντονιόνι, του Ντε Σικα ακόμα και του Παζολίνι με την ίδια διάθεση. Άλλωστε, αν σκεφτεί κανείς τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν το '60 για τον μέσο πολίτη στην Ελλάδα, θα καταλάβει ότι και το "γκλαμ" του Φίνου που προβαλλόταν συστηματικά στις αίθουσες δεν τον αντιπροσώπευε. Δεν ήταν η καθημερινότητα του. Νομίζω ότι η μυστική ομάδα του "Τέλη Στεφανή" αυτό ζητούσε στ'αλήθεια. Δεν μισούσε τις ταινίες του Φίνου. Πιθανών πολλοί από αυτούς να είχαν δουλέψει και σε αυτές. Αγαπούσαν τον κινηματογράφο. Ζητούσαν όμως ελευθερία στην έκφραση και στο στυλ. Ζητούσαν η Πολιτεία να δείξει και σε αυτή την περίπτωση το Ευρωπαϊκό και πολιτισμένο πρόσωπο που βαυκαλιζόταν στο εξωτερικό. Η συνέπειες από την άμεση ή έμμεση άρνηση της δεύτερης, ήταν τραγικές νομίζω για την πορεία του ελληνικού κινηματογράφου και τις βιώνουμε μέχρι σήμερα, με πρώτο θύμα το ίδιο το κοινό.
Και ποιες είναι αυτές οι συνέπειες ακριβώς;
Η άμεση συνέπεια ήταν καταρχήν να μην αναπτυχθεί κανένα άλλο είδος κινηματογράφου μέχρι και το τέλος της δικτατορίας. Με την μεταπολίτευση οι νέοι κινηματογραφιστές που ένιωσαν επιτέλους ελεύθεροι λειτούργησαν εκδικητικά απέναντι στις ταινίες του Φίνου ή κάποιων άλλων εταιριών τις δεκαετίας '50-'60. Νομίζω άδικα, γιατί πολλές από αυτές τις ταινίες ήταν πολύ καλές. Ήταν τόσα τα απωθημένα τους από το παλιό καθεστώς που φρόντισαν να διαχωρίσουν τον Ελληνικό κινηματογράφο σε Παλαιό και Νεοελληνικό. Αυτό δεν έχει γίνει πουθενά νομίζω στον κόσμο. Στη δεκαετία του '80 ο κινηματογράφος προσπάθησε σπασμωδικά να προλάβει όσα είχε χάσει με αποτέλεσμα να δώσει ένα ασυνάρτητο αποτέλεσμα που τρόμαξε το κοινό. Δεν έπαιξε μόνο ρόλο η τηλεόραση. Αποτέλεσμα; Για τις παλιές ταινίες λέμε: Η Στέλλα, η Μανταλένα, ο Ντορής. Υπάρχουν ρόλοι χαρακτήρες που έχουν περάσει στο μύθο, χαρακτήρες που ο αντίστοιχος νεοελληνικός κινηματογράφος δεν έχει να επιδείξει. Και έτσι για το μόνο πράγμα που μπορούν πέντε διαφορετικά μεταξύ τους άτομα να συζητήσουν σήμερα άνετα στην Ελλάδα και να συνεννοηθούν είναι ο "παλιός καλός ελληνικός κινηματογράφος" όπως λέγεται. Είναι άσχημο.
Θεωρείς πως σήμερα τα πράγματα, έχουν μεγάλη διαφορά με το τότε;
Υπάρχει διαφορά. Σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα ταλαντούχοι σκηνοθέτες, τεχνικοί, εξοπλισμός, διάθεση για πειραματισμό, όμως δυστυχώς δεν υπάρχει μια αντίστοιχη Φινος Φιλμ. Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει σήμερα εταιρίες παραγωγής που να εξάγουν υπέροχο κινηματογράφο παγκοσμίως. Όμως δυστυχώς οικονομικά ο κινηματογράφος στην Ελλάδα εξαρτάται ακόμα από το Κράτος που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας σκηνοθέτης στο ξεκίνημά του;
Καμία.
Μάλιστα. Φαντάζομαι πως για έναν κινηματογραφιστή το να γυρίσει την συγκεκριμένη ταινία είναι σίγουρα πρόκληση. Η διάθεση σου είναι να καταγράψεις απλά τα "λεγόμενα" των δημιουργών ή να διαμαρτυρηθείς με τον τρόπο σου για την κατάσταση του κινηματογράφου σήμερα;
Δεν θέλω να ακουστώ απαισιόδοξος όμως νομίζω ότι δεν έχει κανένα νόημα πλέον μια διαμαρτυρία για την κατάσταση του ελληνικού κινηματογράφου σήμερα. Προσπαθώ να καταγράψω μια ιστορία που κυκλοφορεί χρόνια μεταξύ αυτών που ασχολούνται. Και αυτή η ιστορία έχει ενδιαφέρον από μόνη της σαν υπόθεση πέρα από πολιτικοκοινωνικά συμπεράσματα που ενδεχομένως θα προκύψουν. Είναι μια κωμικοτραγική υπόθεση συνωμοσίας αν το δει κάποιος ψυχρά με βάση το σήμερα, που μερικές φορές αγγίζει τα όρια της φάρσας. Κάποιοι τεχνικοί του κινηματογράφου μαζί και κάποιοι φίλοι τους μαζεύτηκαν μυστικά τη δεκαετία του '60 χωρίς να ξέρουν αν στ'αλήθεια κινδυνεύουν να συλληφθούν από τις αρχές ή αν αυτό που θα έκαναν θα θεωρούνταν στ'αλήθεια επικίνδυνο ή ποινικά κολάσιμο ξεκίνησαν να φτιάχνουν μια ταινία με στόχο να προβληθεί στο εξωτερικό. Φαντάζει ηλίθιο και απίστευτο για τα ελληνικά δεδομένα τουλάχιστον. Όμως όπως προκύπτει από την έρευνα η ταινία δεν προοριζόταν για κωμωδία.
Το πρωτότυπο σενάριο που έχεις αυτή τη στιγμή στα χέρια σου τι ακριβώς λέει; Μπορείς να μας δώσεις κάποιες πληροφορίες πάνω σε αυτό;
Το σενάριο, μάλλον ότι κατάφερε να διασωθεί από αυτό, κάποια αποσπάσματα δηλαδή και κυρίως πιθανές ιδέες όπως τουλάχιστον προκύπτει από τις μαρτυρίες, προέβλεπε εκτός των άλλων και ένα είδος, ας το πούμε, αποδόμησης σκηνών του ελληνικού κινηματογράφου. Οι σκηνές βέβαια επιλέγονταν βάση της εμπορικής επιτυχίας που ενδεχομένως είχαν κάποιες ταινίες τότε. Ταινίες που σήμερα κάποιες από αυτές δεν είναι τόσο γνωστές και έτσι η επιλογή μερικών σκηνών ξενίζει. Κάποιες όμως είναι πλέον κλασσικές.
Νομίζω ότι η άμεση τουλάχιστον πρόθεση τους δεν ήταν να θίξουν τους ηθοποιούς προσωπικά. Ουσιαστικά ο "Τέλης Στεφανής" είναι ένας τύπος αγνώστου ταυτότητας που μπαίνει και "χαλάει τις σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου. Ο στόχος τους ήταν οι ίδιοι οι ρόλοι, η Στέλλα, ο Ζορμπάς, η Μανταλένα. Εδώ είναι και η πρόκληση που ρώτησες προηγουμένως. Κάποια στιγμή μέσα στην έρευνα προέκυψε η πληροφορία ότι η μυστική ομάδα είχε προλάβει και είχε κινηματογραφήσει μέρος του σεναρίου και μάλιστα ότι στη δεκαετία του '80 είχαν προβληθεί σε κάποιες λέσχες ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων και αποσπάσματα του φιλμ. Δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια άκρη με το θέμα. Οπότε αποφασίσαμε να κινηματογραφήσουμε εμείς αυτά τα μικρά αποσπάσματα του σεναρίου που έχουμε στην διάθεση μας με ένα ύφος που να μοιάζει όσο γίνεται περισσότερο στο στυλ της εποχής, τεχνικά και καλλιτεχνικά για να δούμε και πως πάνω κάτω θα φαινόταν η ταινία αν προβαλλόταν τότε στο πανί. Το δύσκολο είναι ότι αυτή η εποχή έχει περάσει και μαζί της έχουν καταστραφεί και τα διάφορα location. Είναι μια πρόκληση να ψάξεις και να βρεις ας πούμε το σταυροδρόμι που η "Στέλλα" συναντάει τον "Μίλτο" με το μαχαίρι στη σημερινή Αθήνα.
Πες μας λίγα λόγια για το σενάριο και την πλοκή του. Θα είναι όπως ένα κλασσικό ντοκιμαντέρ ή θα θυμίζει ταινία μυθοπλασίας;
Είναι ένα κλασσικό ντοκιμαντέρ πάνω απ'όλα. Κάποιοι άνθρωποι σχετικοί με το θέμα δέχτηκαν να μιλήσουν, όχι πάντα τόσο εύκολα γιατί το θέμα είναι κάπως λεπτό σε αρκετά σημεία του. Το να προβάλεις μια παλιά υπόθεση συνωμοσίας κατά του “Παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου” είναι επικίνδυνο γιατί εύκολα μπορεί να σε κατηγορήσουν ότι ρίχνεις λάσπη σε ιερά τέρατα του χώρου. Αν είχαμε στην διάθεση μας ολόκληρο το σενάριο σαφώς θα μπορούσε να σταθεί ως ταινία, όμως γνωρίζουμε αποσπάσματα μόνο, οπότε ένα ντοκιμαντέρ βολεύει για να στηρίξει αυτά τα διάσπαρτα κομμάτια με υποθέσεις, αναλύσεις και μαρτυρίες φυσικά. Δεν γνωρίζουμε τα πάντα για την πλοκή του σεναρίου. Σε γενικές γραμμές πρόκειται για κάποιες γυναίκες που βλέπουν στον ύπνο τους να παίρνουν μέρος σ σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου, σε πρωταγωνιστικό μάλιστα ρόλο. Όπως για παράδειγμα μια από τις ηρωίδες του σεναρίου βλέπει πως είναι η Στέλλα του Κακογιάννη. Όμως κάτι συμβαίνει και οι σκηνές αυτές εξελίσσονται αλλιώς μέσα στο όνειρο τους, πράγμα που τις κάνει να ξυπνάνε τρομαγμένες. Το μυστήριο μεγαλώνει περισσότερο και από μια άγνωστη αντρική φιγούρα που φοράει μάσκα και επίσης εμφανίζεται στον ύπνο τους και φαίνεται πως με κάποιο τρόπο τις προτρέπει να λειτουργήσουν διαφορετικά, ίσως και με κάποιο διαβολικό σχέδιο τις χρησιμοποιεί για να καταστρέψει τον ελληνικό κινηματογράφο. Μακάρι να είχαμε στην διάθεση μας ολόκληρο το σενάριο. Μακάρι να κατάφερνε αυτή η μυστική ομάδα του '60 να ολοκληρώσει το έργο της. Πιστεύω πως σήμερα θα είχαμε μια ακόμα καταπληκτική κλασσική ταινία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου όπως ο Δράκος, η Μανταλένα, τα Κόκκινα Φανάρια κλπ.
Τι είναι αυτό που σε οδήγησε ως κινηματογραφιστή να ασχοληθείς με τον χώρο του ντοκιμαντέρ;
Βασικά αποφεύγω τους ηθοποιούς, δεν μπορώ να συνεννοηθώ μαζί τους. Παίζει βέβαια και κάποιο μικρό ρόλο ότι η μυθοπλασία θέλει καλή χρηματοδότηση για να γίνει σωστά και μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κανένας να μου εμπιστευτεί τόσα χρήματα. Έχω κάνει όμως μια ταινία μυθοπλασίας με κινούμενα σχέδια.
Στο υλικό που έχει κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής με τους συντελεστές, παρατηρούμε πως όλοι φοράνε μια μαύρη μάσκα. Ποιος ο στόχος της; Συμβολίζει κάτι ιδιαίτερο;
Δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο στόχο. Είναι ας πούμε ένας μικρός φόρος τιμής στην μυστική ομάδα που κατά κάποιο τρόπο "συνωμότησε" εναντίων του ελληνικού κινηματογράφου. Έτσι για να προμοτάρουμε το υλικό.
infο: Η διεύθυνση φωτισμού είναι του Νίκου Χανιώτη. Βασικούς ρόλους στην απόδοση των σκηνών του σεναρίου θα ερμηνεύσει η Αργυρώ Μουστάκα Βρετού. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην σελίδα της ταινίας στο facebook αλλά και το επίσημο blog.
Όταν μιλάμε για παλιό ελληνικό κινηματογράφο ο νους μας αυτόματα ταξιδεύει πίσω στην δεκαετία του '60, τότε που κύριο χαρακτηριστικό των ταινιών -άρα κατ επέκταση και της γενικής εικόνας του- ήταν η λάμψη, οι μουσικές, τα κοστούμια, η πολυκοσμία, η χρυσόσκονη...
Τι γίνεται όμως όταν ένας “αστικός μύθος” απειλεί την γκλαμουράτη αυτή εικόνα; Ο λόγος για ένα “μυστικό” σενάριο το οποίο ξεκίνησε να γράφεται ως επί το πλείστων από ανθρώπους που δούλευαν πίσω από τις κάμερες και σκοπό είχε να ανατρέψει την εικόνα του ελληνικού σινεμά όπως το ξέρουμε σήμερα.
Το σενάριο αυτό αποτελεί την πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη Μιχάλη Καφαντάρη ο οποίος καλείται εκτός των άλλων, να μας απαντήσει και στην ερώτηση “Ποιος είναι επιτέλους αυτός ο Τέλης Στεφανής;”
Κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση στην αφίσα της ταινίας είναι η φράση “Ποτέ ξανά ο ελληνικός κινηματογράφος δεν βρέθηκε τόσο κοντά εις τον κίνδυνον”. Γιατί πιστεύεις ότι ο “Τέλης Στεφανής” αποτελούσε κίνδυνο για τον υπόλοιπο κινηματογράφο;
Δεν είναι κάτι που πιστεύω και δεν είμαι σίγουρος ότι το πίστευαν και αυτοί που προσπάθησαν να φτιάξουν το σενάριο. Μια διαμαρτυρία ήταν, όχι ακριβώς απειλή. Μάλλον έπαιζαν και οι ίδιοι με τον πόνο τους γιατί ήξεραν ότι το κατεστημένο της εποχής ήταν πολύ ισχυρό. Όμως όπως εξελίχθηκαν τελικά τα πράγματα ακόμα και χωρίς να καταφέρει το σενάριο τους να γίνει ταινία και να βγει προς τα έξω, ο ελληνικός κινηματογράφος έφτασε από μόνος του σε παρακμή. Ίσως ήταν και κάποιου είδους προειδοποίηση.
Διαμαρτυρία; Για το κατεστημένο που προανέφερες;
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ποιο ακριβώς ήταν το κατεστημένο της εποχής, τουλάχιστον σε σχέση με τον κινηματογράφο. Την εποχή που αυτή η ομάδα μαζεύτηκε μυστικά, δηλαδή στις αρχές του '60 ήταν ακόμα σε εξέλιξη η υπόθεση με την ταινία "ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ" του Αλεξανδράκη. Η ταινία δεν μίλαγε για κάτι άγνωστο, δηλαδή ότι σε μεγάλες πόλεις υπάρχουν εξαθλιωμένα άτομα που θα πέσουν στην παρανομία για να επιβιώσουν. Αυτό είναι ένα θέμα με το οποίο έχει ασχοληθεί σχεδόν το σύνολο του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αυτό που ενόχλησε τις ελληνικές αρχές της εποχής είναι ότι η ταινία έδειχνε εικόνες μιας παραγκούπολης στο κέντρο της Αθήνας. Θεωρήθηκε σκάνδαλο και δυσφήμιση της χώρας. Όχι μόνο οι βασικοί συντελεστές αλλά ακόμα και βοηθοί του συνεργείου ύστερα από αυτό κυνηγήθηκαν αδυσώπητα. Φακέλωμα, δεν έβρισκαν δουλειές κλπ.
Πράγμα που μας αποδεικνύει και πόσο πίσω ήμασταν σε σχέση με τον παγκόσμιο κινηματογράφο -έτσι;
Ναι ήμασταν πίσω, πολύ πίσω. Την ίδια στιγμή που στο εξωτερικό, ανθούσε ο νεορεαλισμός, το Βρετανικό φρι σινεμα, ο Τσεχοσλοβάκικος πειραματικός κινηματογράφος και η δημιουργία ήταν πιο ελεύθερη θα μπορούσε να πει κανείς και δημοφιλής. Και ίσως εδώ κολλάει το "Προειδοποίηση" που ανέφερα προηγουμένως. Αυτή η μυστική ομάδα δικαιώθηκε καλώς ή κακώς. Και εγώ αν ζούσα τότε και έπρεπε να δουλέψω στην Ελλάδα θα αισθανόμουν παγιδευμένος. Σαφώς ο κινηματογράφος είναι πρώτα απ'όλα μια ψυχαγωγία, είναι όμως και μια Τέχνη που συνέχεια εξελίσσεται. Θα μπορούσε και στην Ελλάδα τη δεκαετία του '60 να συνυπάρχουν αυτά τα δυο.
Φυσικά, άλλωστε πάντα είναι καλό να υπάρχει πλουραλισμός. Πιστεύεις πως το κοινό, θα ήταν έτοιμο να δεχτεί την μετάβαση από το "γκλαμ" του Φίνου στο πιο ρεαλιστικό και γενικώς όχι τόσο συνηθισμένο για τα ως τότε δεδομένα;
Και γιατί όχι. Υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις στις όποιες μπορεί να ανατρέξει κάποιος σχετικά με το πως ένα κοινό διαμορφώνεται από τις συνθήκες της εποχής του και όχι μόνο σε σχέση με τον κινηματογράφο. Για παράδειγμα σε παλιότερες εποχές πριν το '60 ακόμα και οι πιο λαϊκοί άνθρωποι συχνά αγράμματοι άκουγαν πολιτικούς να αγορεύουν σε άπταιστη καθαρεύουσα για ώρες και όμως καταλάβαιναν πολύ καλά τα μηνύματα που προσπαθούσαν να τους περάσουν. Το θεωρούσαν φυσιολογικό. Στην Ιταλία το ίδιο κοινό που έβλεπε μελό, γουέστερν, συναισθηματικές κομεντί και ψευδοϊστορικές περιπέτειες με τον Μασίστα της Τσινετσιτά, έβλεπε και ταινίες του Φελίνι ή του Αντονιόνι, του Ντε Σικα ακόμα και του Παζολίνι με την ίδια διάθεση. Άλλωστε, αν σκεφτεί κανείς τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν το '60 για τον μέσο πολίτη στην Ελλάδα, θα καταλάβει ότι και το "γκλαμ" του Φίνου που προβαλλόταν συστηματικά στις αίθουσες δεν τον αντιπροσώπευε. Δεν ήταν η καθημερινότητα του. Νομίζω ότι η μυστική ομάδα του "Τέλη Στεφανή" αυτό ζητούσε στ'αλήθεια. Δεν μισούσε τις ταινίες του Φίνου. Πιθανών πολλοί από αυτούς να είχαν δουλέψει και σε αυτές. Αγαπούσαν τον κινηματογράφο. Ζητούσαν όμως ελευθερία στην έκφραση και στο στυλ. Ζητούσαν η Πολιτεία να δείξει και σε αυτή την περίπτωση το Ευρωπαϊκό και πολιτισμένο πρόσωπο που βαυκαλιζόταν στο εξωτερικό. Η συνέπειες από την άμεση ή έμμεση άρνηση της δεύτερης, ήταν τραγικές νομίζω για την πορεία του ελληνικού κινηματογράφου και τις βιώνουμε μέχρι σήμερα, με πρώτο θύμα το ίδιο το κοινό.
Και ποιες είναι αυτές οι συνέπειες ακριβώς;
Η άμεση συνέπεια ήταν καταρχήν να μην αναπτυχθεί κανένα άλλο είδος κινηματογράφου μέχρι και το τέλος της δικτατορίας. Με την μεταπολίτευση οι νέοι κινηματογραφιστές που ένιωσαν επιτέλους ελεύθεροι λειτούργησαν εκδικητικά απέναντι στις ταινίες του Φίνου ή κάποιων άλλων εταιριών τις δεκαετίας '50-'60. Νομίζω άδικα, γιατί πολλές από αυτές τις ταινίες ήταν πολύ καλές. Ήταν τόσα τα απωθημένα τους από το παλιό καθεστώς που φρόντισαν να διαχωρίσουν τον Ελληνικό κινηματογράφο σε Παλαιό και Νεοελληνικό. Αυτό δεν έχει γίνει πουθενά νομίζω στον κόσμο. Στη δεκαετία του '80 ο κινηματογράφος προσπάθησε σπασμωδικά να προλάβει όσα είχε χάσει με αποτέλεσμα να δώσει ένα ασυνάρτητο αποτέλεσμα που τρόμαξε το κοινό. Δεν έπαιξε μόνο ρόλο η τηλεόραση. Αποτέλεσμα; Για τις παλιές ταινίες λέμε: Η Στέλλα, η Μανταλένα, ο Ντορής. Υπάρχουν ρόλοι χαρακτήρες που έχουν περάσει στο μύθο, χαρακτήρες που ο αντίστοιχος νεοελληνικός κινηματογράφος δεν έχει να επιδείξει. Και έτσι για το μόνο πράγμα που μπορούν πέντε διαφορετικά μεταξύ τους άτομα να συζητήσουν σήμερα άνετα στην Ελλάδα και να συνεννοηθούν είναι ο "παλιός καλός ελληνικός κινηματογράφος" όπως λέγεται. Είναι άσχημο.
Θεωρείς πως σήμερα τα πράγματα, έχουν μεγάλη διαφορά με το τότε;
Υπάρχει διαφορά. Σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα ταλαντούχοι σκηνοθέτες, τεχνικοί, εξοπλισμός, διάθεση για πειραματισμό, όμως δυστυχώς δεν υπάρχει μια αντίστοιχη Φινος Φιλμ. Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει σήμερα εταιρίες παραγωγής που να εξάγουν υπέροχο κινηματογράφο παγκοσμίως. Όμως δυστυχώς οικονομικά ο κινηματογράφος στην Ελλάδα εξαρτάται ακόμα από το Κράτος που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας σκηνοθέτης στο ξεκίνημά του;
Καμία.
Μάλιστα. Φαντάζομαι πως για έναν κινηματογραφιστή το να γυρίσει την συγκεκριμένη ταινία είναι σίγουρα πρόκληση. Η διάθεση σου είναι να καταγράψεις απλά τα "λεγόμενα" των δημιουργών ή να διαμαρτυρηθείς με τον τρόπο σου για την κατάσταση του κινηματογράφου σήμερα;Δεν θέλω να ακουστώ απαισιόδοξος όμως νομίζω ότι δεν έχει κανένα νόημα πλέον μια διαμαρτυρία για την κατάσταση του ελληνικού κινηματογράφου σήμερα. Προσπαθώ να καταγράψω μια ιστορία που κυκλοφορεί χρόνια μεταξύ αυτών που ασχολούνται. Και αυτή η ιστορία έχει ενδιαφέρον από μόνη της σαν υπόθεση πέρα από πολιτικοκοινωνικά συμπεράσματα που ενδεχομένως θα προκύψουν. Είναι μια κωμικοτραγική υπόθεση συνωμοσίας αν το δει κάποιος ψυχρά με βάση το σήμερα, που μερικές φορές αγγίζει τα όρια της φάρσας. Κάποιοι τεχνικοί του κινηματογράφου μαζί και κάποιοι φίλοι τους μαζεύτηκαν μυστικά τη δεκαετία του '60 χωρίς να ξέρουν αν στ'αλήθεια κινδυνεύουν να συλληφθούν από τις αρχές ή αν αυτό που θα έκαναν θα θεωρούνταν στ'αλήθεια επικίνδυνο ή ποινικά κολάσιμο ξεκίνησαν να φτιάχνουν μια ταινία με στόχο να προβληθεί στο εξωτερικό. Φαντάζει ηλίθιο και απίστευτο για τα ελληνικά δεδομένα τουλάχιστον. Όμως όπως προκύπτει από την έρευνα η ταινία δεν προοριζόταν για κωμωδία.
Το πρωτότυπο σενάριο που έχεις αυτή τη στιγμή στα χέρια σου τι ακριβώς λέει; Μπορείς να μας δώσεις κάποιες πληροφορίες πάνω σε αυτό;
Το σενάριο, μάλλον ότι κατάφερε να διασωθεί από αυτό, κάποια αποσπάσματα δηλαδή και κυρίως πιθανές ιδέες όπως τουλάχιστον προκύπτει από τις μαρτυρίες, προέβλεπε εκτός των άλλων και ένα είδος, ας το πούμε, αποδόμησης σκηνών του ελληνικού κινηματογράφου. Οι σκηνές βέβαια επιλέγονταν βάση της εμπορικής επιτυχίας που ενδεχομένως είχαν κάποιες ταινίες τότε. Ταινίες που σήμερα κάποιες από αυτές δεν είναι τόσο γνωστές και έτσι η επιλογή μερικών σκηνών ξενίζει. Κάποιες όμως είναι πλέον κλασσικές.
Νομίζω ότι η άμεση τουλάχιστον πρόθεση τους δεν ήταν να θίξουν τους ηθοποιούς προσωπικά. Ουσιαστικά ο "Τέλης Στεφανής" είναι ένας τύπος αγνώστου ταυτότητας που μπαίνει και "χαλάει τις σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου. Ο στόχος τους ήταν οι ίδιοι οι ρόλοι, η Στέλλα, ο Ζορμπάς, η Μανταλένα. Εδώ είναι και η πρόκληση που ρώτησες προηγουμένως. Κάποια στιγμή μέσα στην έρευνα προέκυψε η πληροφορία ότι η μυστική ομάδα είχε προλάβει και είχε κινηματογραφήσει μέρος του σεναρίου και μάλιστα ότι στη δεκαετία του '80 είχαν προβληθεί σε κάποιες λέσχες ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων και αποσπάσματα του φιλμ. Δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια άκρη με το θέμα. Οπότε αποφασίσαμε να κινηματογραφήσουμε εμείς αυτά τα μικρά αποσπάσματα του σεναρίου που έχουμε στην διάθεση μας με ένα ύφος που να μοιάζει όσο γίνεται περισσότερο στο στυλ της εποχής, τεχνικά και καλλιτεχνικά για να δούμε και πως πάνω κάτω θα φαινόταν η ταινία αν προβαλλόταν τότε στο πανί. Το δύσκολο είναι ότι αυτή η εποχή έχει περάσει και μαζί της έχουν καταστραφεί και τα διάφορα location. Είναι μια πρόκληση να ψάξεις και να βρεις ας πούμε το σταυροδρόμι που η "Στέλλα" συναντάει τον "Μίλτο" με το μαχαίρι στη σημερινή Αθήνα.
Πες μας λίγα λόγια για το σενάριο και την πλοκή του. Θα είναι όπως ένα κλασσικό ντοκιμαντέρ ή θα θυμίζει ταινία μυθοπλασίας;
Είναι ένα κλασσικό ντοκιμαντέρ πάνω απ'όλα. Κάποιοι άνθρωποι σχετικοί με το θέμα δέχτηκαν να μιλήσουν, όχι πάντα τόσο εύκολα γιατί το θέμα είναι κάπως λεπτό σε αρκετά σημεία του. Το να προβάλεις μια παλιά υπόθεση συνωμοσίας κατά του “Παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου” είναι επικίνδυνο γιατί εύκολα μπορεί να σε κατηγορήσουν ότι ρίχνεις λάσπη σε ιερά τέρατα του χώρου. Αν είχαμε στην διάθεση μας ολόκληρο το σενάριο σαφώς θα μπορούσε να σταθεί ως ταινία, όμως γνωρίζουμε αποσπάσματα μόνο, οπότε ένα ντοκιμαντέρ βολεύει για να στηρίξει αυτά τα διάσπαρτα κομμάτια με υποθέσεις, αναλύσεις και μαρτυρίες φυσικά. Δεν γνωρίζουμε τα πάντα για την πλοκή του σεναρίου. Σε γενικές γραμμές πρόκειται για κάποιες γυναίκες που βλέπουν στον ύπνο τους να παίρνουν μέρος σ σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου, σε πρωταγωνιστικό μάλιστα ρόλο. Όπως για παράδειγμα μια από τις ηρωίδες του σεναρίου βλέπει πως είναι η Στέλλα του Κακογιάννη. Όμως κάτι συμβαίνει και οι σκηνές αυτές εξελίσσονται αλλιώς μέσα στο όνειρο τους, πράγμα που τις κάνει να ξυπνάνε τρομαγμένες. Το μυστήριο μεγαλώνει περισσότερο και από μια άγνωστη αντρική φιγούρα που φοράει μάσκα και επίσης εμφανίζεται στον ύπνο τους και φαίνεται πως με κάποιο τρόπο τις προτρέπει να λειτουργήσουν διαφορετικά, ίσως και με κάποιο διαβολικό σχέδιο τις χρησιμοποιεί για να καταστρέψει τον ελληνικό κινηματογράφο. Μακάρι να είχαμε στην διάθεση μας ολόκληρο το σενάριο. Μακάρι να κατάφερνε αυτή η μυστική ομάδα του '60 να ολοκληρώσει το έργο της. Πιστεύω πως σήμερα θα είχαμε μια ακόμα καταπληκτική κλασσική ταινία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου όπως ο Δράκος, η Μανταλένα, τα Κόκκινα Φανάρια κλπ.
Τι είναι αυτό που σε οδήγησε ως κινηματογραφιστή να ασχοληθείς με τον χώρο του ντοκιμαντέρ;
Βασικά αποφεύγω τους ηθοποιούς, δεν μπορώ να συνεννοηθώ μαζί τους. Παίζει βέβαια και κάποιο μικρό ρόλο ότι η μυθοπλασία θέλει καλή χρηματοδότηση για να γίνει σωστά και μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κανένας να μου εμπιστευτεί τόσα χρήματα. Έχω κάνει όμως μια ταινία μυθοπλασίας με κινούμενα σχέδια.
Στο υλικό που έχει κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής με τους συντελεστές, παρατηρούμε πως όλοι φοράνε μια μαύρη μάσκα. Ποιος ο στόχος της; Συμβολίζει κάτι ιδιαίτερο;
Δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο στόχο. Είναι ας πούμε ένας μικρός φόρος τιμής στην μυστική ομάδα που κατά κάποιο τρόπο "συνωμότησε" εναντίων του ελληνικού κινηματογράφου. Έτσι για να προμοτάρουμε το υλικό.
infο: Η διεύθυνση φωτισμού είναι του Νίκου Χανιώτη. Βασικούς ρόλους στην απόδοση των σκηνών του σεναρίου θα ερμηνεύσει η Αργυρώ Μουστάκα Βρετού. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην σελίδα της ταινίας στο facebook αλλά και το επίσημο blog.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου